අල් කුර්ආනය සහ විද්‍යාව - ඔබ කොයි පැත්තේ ද ?

විද්‍යාවට ගැළපෙන සේ, ඉස්ලාමය නැවත අර්ථකථනය කළ යුතු ද?

වසර ගණනාවක් පුරා, පොදුවේ දේවවාදීන්ගේ සහ විශේෂයෙන් මුස්ලිම්වරුන්ගේ විශ්වාසයන්ට එරෙහිව ඩාවින්වාදීන් (Darwinist) විසින් නොයෙකුත් වාග් ප්‍රහාර එල්ල කර ඇත. ඔවුන් නගන චෝදනා අතර,

1. ඩාවින්ගේ න්‍යාය මගින් දෙවියන්ගේ අවශ්‍යතාවය නැති කර ඇති නමුත් අප තවමත් දෙවියන්ව විශ්වාස කිරීම

2. ආදම් සහ ඒවගේ කතාව මිථ්‍යාවක් වුවද අප තවමත් එය විශ්වාස කිරීම

3. ඩාවින්වාදය සමඟ සමපාත වීම සඳහා ඉස්ලාමය බැහැර කළ යුතුය නැතහොත් ප්‍රතිසංස්කරණය කළ යුතුය 

යන අදහස් ප්‍රධාන වේ.

ඔවුන්ගේ මෙම තර්කවලට හසුවීම පහසුය. බොහෝ අය තමන්ට පවසන දේ එලෙසම පිළිගෙන බහුතරය අනුගමනය කරති. කිසිවෙකු සමාජයෙන් කොන් වීමට කැමති නැත. ඩාවින්ගේ න්‍යාය ප්‍රශ්න කළ නොහැකි සත්‍යයක් බවත්, පරිණාමය සොයා ගැනීම නිසා දෙවියන් වහන්සේ නොපවතින බවත් යන අදහස් සමාජයේ ජනප්‍රිය වී ඇත. සමාජ මාධ්‍ය, වාර්තා චිත්‍රපට, වැඩියෙන්ම අලෙවි වන විද්‍යා පොත් සහ සමහර ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයින් පවා මෙම මතය ප්‍රචාරය කරනු ඔබට දැකගත හැකිය. ආගමික වුවත් නැතත්, ඕනෑම දෙයක් විවේචනාත්මකව විශ්ලේෂණය නොකර පිළිගැනීම "අන්ධ භක්තියක්" බවත්, එය යහපත් දෙයක් නොවන බවත් සියලු දෙනා එකඟ විය යුතුය.

මෙම කෙටි ලිපි මාලාව කියවීමෙන්, පහත සඳහන් කරුණු තුන සම්බන්ධයෙන් සාමාන්‍ය ජනතාව අතර පවතින මතය සහ විද්වත් (Academic) අවබෝධය අතර විශාල වෙනසක් ඇති බව ඔබ දැන ගනු ඇත

1. විද්‍යාව ස්ථිර නිගමන (Certainty) කරා යොමු කරයි.

2. ඩාවින්ගේ පරිණාමවාදය විවාදයකින් තොරව පිළිගත යුත්තකි.

3. ඩාවින්ගේ පරිණාමවාදය අදේවවාදයට (Atheism) මඟ පෙන්වයි.

අප සමාජය තුළ ඉහත ප්‍රකාශ සත්‍ය ලෙස සැලකේ, නමුත් පිරිසිදු විද්වත් දෘෂ්ටිකෝණයකින් බලන කල මේවා අසත්‍ය වේ. ඉන්ෂා අල්ලාහ් (අල්ලාහ් අභිමත කළා නම් මිස), මෙම ලිපි මාලාවේදී අපි මේ සෑම කරුණක් ගැනම සාකච්ඡා කරන්නෙමු.

පළමු ප්‍රකාශය: විද්‍යාව ස්ථිර නිගමන (Certainty) කරා යොමු කරයි

විද්‍යාව යනු කුමක්ද යන්න පිළිබඳව දාර්ශනික සාකච්ඡා බොහෝමයක් පැවතිය ද, එහි නිශ්චිත නිර්වචනයක් පිළිබඳව පැහැදිලි එකඟතාවයක් නොමැත. කෙසේ වෙතත්, මූලික අවබෝධය නම් විද්‍යාඥයින් පහත සඳහන් පියවරයන්ගෙන් සමන්විත ක්‍රියාවලියක් අනුගමනය කරන බවයි¹

1. ගැටලුවක් හඳුනා ගැනීම.

2. උපකල්පනයක් (Hypothesis) ගොඩනැගීම.

3. නිරීක්ෂණ සහ පරීක්ෂණ මගින් උපකල්පනය පරීක්ෂා කිරීම.

4. උපකල්පනය අසාර්ථක වුවහොත්, ආපසු ගොස් උපකල්පනය සංශෝධනය කිරීම හෝ එය බැහැර කර නව උපකල්පනයක් ඉදිරිපත් කිරීම.

5. එය සාර්ථක වුවහොත්, සොයාගැනීම් ප්‍රකාශයට පත් කිරීම සහ අනෙකුත් විද්‍යාඥයින් ලවා එය පරීක්ෂා කරවීම (මෙය 'Peer Review' ලෙස හැඳින්වේ).

6. මෙම විද්වත් සමාලෝචනය සාර්ථක වුවහොත්, එම උපකල්පනය 'න්‍යායක්' (Theory) දක්වා ඉහළ නංවනු ලැබේ.

මෙම විද්‍යාත්මක ක්‍රියාවලියේ අවසාන නිෂ්පාදනය න්‍යායකි (Theory). මෙය විද්‍යාවට ළඟා විය හැකි ඉහළම මට්ටමේ නිසැකභාවයයි. සාමාන්‍ය ජනයා අතර පවතින වැරදි වැටහීමක් නම් විද්‍යාත්මක කරුණු (Facts) හෝ නියමයන් (Laws) න්‍යායකට වඩා බරපතල බවයි, නමුත් එය එසේ නොවේ.

විද්‍යාත්මක න්‍යායන් නිරීක්ෂණ, කරුණු, නියමයන් සහ සමහර විට ගණිතමය සාධක භාවිතා කරයි, නමුත් විද්‍යාත්මක ක්‍රමයේ නියම අපේක්ෂිත අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ 'න්‍යායන්' ය. විද්‍යාව යනු අප මෙතෙක් සාකච්ඡා කළ දෙයට වඩා විශාල විෂය පථයක් වුවද, විද්‍යාත්මක ක්‍රමයේ මූලික අංග අවබෝධ කර ගැනීමට මෙය ප්‍රමාණවත් වේ.

විද්‍යාත්මක න්‍යායන් කෙතරම් සාර්ථක වුවද, ඒවා තවමත් වෙනස් විය හැකිය. මන්දයත් පෙර නිගමනයට පටහැනි නව නිරීක්ෂණයක් ඕනෑම වේලාවක මතු විය හැකි බැවිනි. හංසයන්ගේ වර්ණය කුමක්දැයි සොයා ගැනීමට උත්සාහ කරන විද්‍යාඥයෙකු ගැන සිතන්න. ඔවුන් වසර 20 ක් ලොව පුරා සංචාරය කරමින් සුදු පැහැති හංසයන් දහස් ගණනක් නිරීක්ෂණය කරති. එබැවින් ඔවුන් "සියලුම හංසයන් සුදු ය" යන නිගමනයට එළඹෙති. නමුත් දිනක ඔවුන් කළු හංසයෙකු දකිනවා යැයි සිතන්න. එවිට සියලු හංසයන් සුදු ය යන ඔවුන්ගේ න්‍යාය අසත්‍ය බව ඔප්පු වේ. මෙම 'කළු හංසයාගේ ගැටලුව' (Black Swan problem formally known as the problem of induction හෙවත් උද්ගමනය පිළිබඳ ගැටලුව) විද්‍යා දර්ශනය තුළ ඇති ප්‍රසිද්ධ උදාහරණයකි. විද්‍යාවට අපට සදාකාලික සත්‍යයන් ලබා දිය නොහැකි බව දාර්ශනිකයන් පිළිගැනීමට මෙය හේතුවයි. ඕනෑම මොහොතක විද්‍යාඥයින් සතු දැනුම සීමිත වන අතර ඔවුන් නොදන්නා දේවල් අනන්තය. මෙය විශ්වාස කිරීම කෙනෙකු විද්‍යාවට විරුද්ධ අයෙකු බවට පත් නොකරයි; එය හුදෙක් පවතින යථාර්ථයයි.

පසුගිය නිගමනවලට අභියෝග කිරීමට විද්‍යාඥයින්ට ඉඩ නොදුන්නේ නම් අප කෙතරම් ප්‍රගතියක් ලබනු ඇත්දැයි සිතා බලන්න; එවිට කිසිදු ප්‍රගතියක් ඇති නොවනු ඇත. විද්‍යාව යනු සදාකාලික සත්‍යයන්ගේ එකතුවක් නොවන අතර එය කිසි විටෙකත් එසේ වීමට අදහස් කළේ නැත. සාමාන්‍ය ජනතාව විද්‍යාව සත්‍යය සමඟ සම්බන්ධ කළද, විද්‍යා දාර්ශනිකයන් එසේ නොකරයි. විද්‍යා දර්ශනය පිළිබඳ බොහෝ පොත් මෙවැනි අනතුරු ඇඟවීම් ලබා දෙන්නේ එබැවිනි:

"විද්‍යාව යනු සංශෝධනය කළ හැකි දෙයකි. එබැවින් විද්‍යාත්මක 'ඔප්පු කිරීම්' (Proof) ගැන කතා කිරීම අනතුරුදායක ය, මන්ද එම පදය මගින් නිගමන ගලෙහි කෙටූ අකුරු මෙන් ස්ථිර ය යන වැරදි අදහස ඇති කරන බැවිනි."²

නිරීක්ෂණ සහ විද්‍යාව (Observations vs Science)

ඩයිනෝසෝර පොසිල පවතින බව, තාරකා පවතින බව, ජලය යනු H₂O බව, DNA යනු කේතයක් බව අප දන්නා බැවින් සියලුම විද්‍යාවන් වෙනස් නොවන බව කෙනෙකු තර්ක කළ හැකිය. මේවා සැබෑ කරුණු (Facts) වුවද, මේවා තනිකරම විද්‍යාව හෝ විද්‍යාත්මක කරුණු නොවේ. යමක් විද්‍යාව ලෙස සැලකිය හැක්කේ විද්‍යාත්මක ක්‍රමය හරහා නිරීක්ෂණ භාවිතා කරමින් උපකල්පන සහ න්‍යායන් ගොඩනඟා පරීක්ෂා කළ විට පමණි. නිරීක්ෂණ පමණක් විද්‍යාව නොවේ; ඒවා හුදෙක් නිරීක්ෂණ පමණි. නිරීක්ෂණ විද්‍යාව ගොඩනැගීමට මෙන්ම 'ව්‍යාජ විද්‍යාව' (Pseudoscience) ගොඩනැගීමටද භාවිතා කළ හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, තරු පවතින බව තාරකා විද්‍යාව (Astronomy) නම් විද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍රය තුළ භාවිතා කළ හැකිය. එම නිරීක්ෂණයම ජ්‍යොතිෂය (Astrology) තුළ අනාවැකි කීමටද භාවිතා කළ හැකිය. විද්‍යාව යනු නිරීක්ෂණවලට වඩා බොහෝ දුර ගිය දෙයකි. එබැවින් නිරීක්ෂණ යනු විද්‍යාව යැයි කීම වර්ගීකරණ දෝෂයකි.

නමුත් විද්‍යාව 'වැඩ කරයි' (Science works)

විද්‍යාව අපට සත්‍යය ලබා දෙන බව පැවසීමට තවත් ක්‍රමයක් නම් එයින් ප්‍රතිඵල ලැබෙන (it works) නිසා බව පැවසීමයි. යමක් 'වැඩ කළ' පමණින් එය සත්‍යයක් නොවන බව පෙන්වා දීමට බොහෝ දාර්ශනිකයන් වෙහෙස මහන්සි වී ඇත³. ෆ්ලොජිස්ටන් න්‍යාය (Phlogiston theory) මෙයට කදිම උදාහරණයකි. මුල් කාලීන රසායන විද්‍යාඥයින් විශ්වාස කළේ දැවෙන සුළු සියලුම වස්තූන් තුළ 'ෆ්ලොජිස්ටන්' නම් ද්‍රව්‍යයක් පවතින බවයි. මෙම න්‍යාය කෙතරම් හොඳින් ක්‍රියා කළේද යත්, 1772 දී ඩෑන් රදර්ෆර්ඩ් නයිට්‍රජන් සොයා ගැනීම පැහැදිලි කිරීමට එය භාවිතා කළේය. කෙසේ වෙතත්, පසුව ෆ්ලොජිස්ටන් යනු අසත්‍ය න්‍යායක් බව සොයා ගන්නා ලදී; එවැනි ද්‍රව්‍යයක් ලෝකයේ නොතිබුණි.

20 වන සියවසේ ආරම්භයේදී අපට තවත් උදාහරණයක් හමු වේ. නිව්ටෝනියානු විශ්ව ආකෘතිය වසර 200 කට වැඩි කාලයක් කිසිදු අභියෝගයකින් තොරව ඉතා සාර්ථකව ක්‍රියා කළේය. කෙසේ වෙතත්, ක්වොන්ටම් යාන්ත්‍ර විද්‍යාව (Quantum mechanics) සහ සාමාන්‍ය සාපේක්ෂතාවාදය (General Relativity) මගින් නිව්ටෝනියානු විශ්ව ආකෘතිය බිඳ දමන ලදී. නිව්ටෝනියානු විද්‍යාව කාලය සහ අවකාශය ස්ථිර ඒකක ලෙස සැලකූ නමුත්, ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් පෙන්වා දුන්නේ ඒවා සාපේක්ෂ සහ ගතික බවයි. අවසානයේ සාමාන්‍ය සාපේක්ෂතාවාදය විසින් පැරණි නිව්ටෝනියානු ආකෘතිය ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදී.

න්‍යායක් සාර්ථකව ක්‍රියා කරමින් විශ්මිත ප්‍රතිඵල ලබා දුන්නද, පසුව එය අසත්‍ය බව සොයා ගත හැකි බවට මේවා උදාහරණ කිහිපයක් පමණි. විද්‍යාවේ ඉතිහාසය වරක් සත්‍ය යැයි සිතූ නමුත් පසුව අසත්‍ය බව ඔප්පු වූ න්‍යායන්ගෙන් පිරී ඇත. මෙහි පාඩම පැහැදිලිය: යමක් ප්‍රතිඵල ලබා දුන් පමණින් එය සත්‍යයක් නොවේ.

"ඉතිහාසය දෙස බලන විට, අප දැන් අසත්‍ය යැයි විශ්වාස කරන නමුත් අතීතයේදී විද්‍යාත්මකව බෙහෙවින් සාර්ථක වූ න්‍යායන් පිළිබඳ අවස්ථා බොහෝමයක් ඇත."⁴

විද්‍යාව යනු වෙනස් විය යුතු දෙයකි

විද්‍යාත්මක ස්ථාවරයන් උඩුයටිකුරු වීමේ දී පුද්ගල මනාපයන් සැලකිල්ලට නොගනී. පැහැදිලි, ප්‍රතික්ෂේප කළ නොහැකි සහ ස්ථිර යැයි සැලකූ දේවල් පවා වෙනස් විය හැකිය. විද්‍යාවේ සෑම අංශයක්ම සහ ප්‍රධාන න්‍යායන් ගොඩනැගීමට දායක වන උප-න්‍යායන් පවා ඔවුන්ගේ නිගමන සංශෝධනය කළ හැකිය. එබැවින් 'විද්‍යාත්මක කරුණු' නොවෙනස්වන සුළු බව පැවසීම නිවැරදි නොවේ. සියලුම විද්‍යාත්මක න්‍යායන් යනු තවමත් නිර්මාණය වෙමින් පවතින 'ආසන්න ආකෘති' (approximate models) වේ.

කෙනෙකු නිරපේක්ෂ විද්‍යාත්මක සත්‍යයන් පවතින බව පවසන්නේ නම්, භෞතික විද්‍යාඥයින් විසින් පිළිගනු ලබන ක්වොන්ටම් යාන්ත්‍ර විද්‍යාව සහ සාමාන්‍ය සාපේක්ෂතාවාදය මූලික මට්ටමේදී එකිනෙකට පටහැනි වන්නේ කෙසේදැයි ඔවුන් පැහැදිලි කරන්නේ කෙසේද? මේ දෙකම නිරපේක්ෂ අර්ථයෙන් සත්‍ය විය නොහැක. මෙය දන්නා භෞතික විද්‍යාඥයන් මේ දෙකම 'ක්‍රියාකාරී ආකෘති' (working models) ලෙස සලකන අතර කිසිවකට 'නිරපේක්ෂ සත්‍ය' යන ලේබලය ලබා නොදෙයි.

'විද්‍යාවට' ගැළපෙන සේ අප ඉස්ලාමය වෙනස් කළ යුතුද?

සමහර අදේවවාදීන් ආගමික ග්‍රන්ථවලට සමච්චල් කරන්නේ ඒවාට විද්‍යාවේ 'ස්ථිර සත්‍යයන්' ඉදිරිපත් කිරීමට නොහැකි බව පවසමිනි. විද්‍යාව සහ ආගම අතර ගැටුමක් ඇති බවට බොහෝ සාකච්ඡා පවතී. කෙසේ වෙතත්, ඉහත සාකච්ඡාවට අනුව, ආගම සහ විද්‍යාව අතර නිර්මාණය කර ඇත්තේ ව්‍යාජ බෙදීමකි. එය එකක් වෙනුවට අනෙක තෝරා ගැනීම තරම් සරල නැත. විද්‍යාව යනු ස්වභාවික ලෝකය අවබෝධ කර ගැනීමට තර්කනය යෙදවීමයි. එය ලෝකය ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද යන්න සොයා බැලීමට උත්සාහ කරයි. කුර්ආනය ද ස්වභාවික සංසිද්ධීන් ගැන සඳහන් කරන අතර, කුර්ආනය සහ විද්‍යාව අතර එකඟතාවයන් මෙන්ම ගැටුම් ද ඇති වූ අවස්ථා තිබේ.

ගැටුමක් ඇති වූ විට, කුර්ආනය වැරදි බව පැවසීමට හේතුවක් නැත. එසේ කිරීම යනු විද්‍යාත්මක නිගමන නිරපේක්ෂ සත්‍ය බවත් ඒවා කිසිදා වෙනස් නොවන බවත් උපකල්පනය කිරීමයි; මෙය පැහැදිලිවම අසත්‍යයකි. විද්‍යාව එහි නිගමන සංශෝධනය කරන බව ඉතිහාසය පෙන්වා දී ඇත. විද්‍යාව අපට සත්‍යය ලබා නොදෙන අතර, ඒ වෙනුවට එය අපට ප්‍රයෝජනවත් න්‍යායන් ලබා දෙයි.

විද්‍යාත්මක න්‍යායක් කුර්ආනය සමඟ ගැටෙන්නේ නම් (දෙකම සමපාත කිරීමට උත්සාහ කිරීමෙන් පසුවත්), එයින් අදහස් කරන්නේ කුර්ආනය වැරදි බව නොවේ, එසේම අප විද්‍යාව ප්‍රතික්ෂේප කළ යුතු බවද නොවේ. කුර්ආනය දෙවියන්ගේ වචනය බව ඔප්පු කිරීමට ස්වාධීන තර්ක පවතී. කුර්ආනය පවසන දේ සත්‍ය බව විශ්වාස කිරීමට මුස්ලිම්වරුන්ට හේතු තිබේ. මුස්ලිම්වරුන්ට කුර්ආනය සමඟ ගැටෙන විද්‍යාව (ඩාවින්ගේ පරිණාමවාදයේ ඇතැම් අංශ වැනි) 'වර්තමානයේ පවතින හොඳම ක්‍රියාකාරී ආකෘතිය' (current best-working model) ලෙස පිළිගත හැකිය, නමුත් එය නිරපේක්ෂ සත්‍යය නොවන බව තේරුම් ගත යුතුය. මුස්ලිම්වරුන්ට දැනට පවතින සියලුම විද්‍යාත්මක න්‍යායන් ඒවාට අදාළ ක්ෂේත්‍රයන්හි ක්‍රියාකාරී ආකෘති (working models) ලෙස පිළිගත හැකි අතර, ඒ හා සමානව කුර්ආනය සත්‍යයක් ලෙස ද පිළිගත හැකිය.

විද්‍යාත්මක දැනුම සහ දේව ප්‍රකාශනය (Divine revelation) ස්වභාවයන් දෙකකට අයත් වන බව වටහා ගැනීම වැදගත්ය. ඉන් එකක් (විද්‍යාව) සීමිත නිරීක්ෂණ ප්‍රමාණයක් ග්‍රහණය කරගන්නා සීමිත මිනිස් මනසින් බිහිවන්නකි; අනෙක දෙවියන් වහන්සේගෙන් ලැබෙන්නකි. දෙවියන් වහන්සේ සතුව සම්පූර්ණ චිත්‍රයම පවතින අතර, අප සතුව ඇත්තේ දැනුම නැමැති එම චිත්‍රයේ එකම එක පික්සලයක් (pixel) පමණි.

මුස්ලිම්වරුන්ට විද්‍යාව සහ කුර්ආනය යන දෙකම දැනුමේ මූලාශ්‍ර ලෙස පිළිගත හැකිය. කෙසේ වෙතත්, යම් හෙයකින් ගැටුමක් ඇති වූ විට, ඔවුන් විද්‍යාත්මක න්‍යායකට වඩා කුර්ආනයට වැඩි බරක් ලබා දෙයි. මන්දයත්, කුර්ආනය විශ්වාස කිරීමට ඇති හේතු බෙහෙවින් උසස් වන අතර, විද්‍යාත්මක නිමැවුමක උච්චතම අවස්ථාව වන ඕනෑම විද්‍යාත්මක න්‍යායක් වුවද ඕනෑම මොහොතක සංශෝධනය විය හැකි (සහ බොහෝ විට සංශෝධනය වන) බව ඔවුන් දන්නා බැවිනි.

පසුගිය ශතවර්ෂයේදී කුර්ආනය සහ විද්‍යාව අතර සෘජු පරස්පරතාවයක් පැවති එක්තරා රසවත් අවස්ථාවකදී, අවසානයේදී විද්‍යාව කුර්ආනයට අනුකූල වන පරිදි වෙනස් වන ආකාරය දක්නට ලැබුණි. 1950 දශකය වන තෙක්, අයින්ස්ටයින් ඇතුළු භෞතික විද්‍යාඥයන් විශ්වාස කළේ විශ්වය සදාකාලික (steady state model) එකක් බවයි. එම අවස්ථාවේ තිබූ සියලුම දත්ත මගින් මෙම මතය තහවුරු වූ අතර, මෙම විශ්වාසය කුර්ආනය සමඟ සෘජුවම ගැටුණි. මන්දයත්, අප දකින මෙම විශ්වයට ආරම්භයක් තිබූ බව කුර්ආනය පැහැදිලිවම ප්‍රකාශ කරන බැවිනි.

විද්‍යාව අපට ලබා දෙන්නේ සදාකාලික සත්‍යයන් යැයි සිතන අය, කුර්ආනය වැරදි බවත් එබැවින් එය දෙවියන් වහන්සේගේ වචනය විය නොහැකි බවත් පැවසීමට එකල එම තත්ත්වය භාවිතා කරන්නට ඇත. කෙසේ වෙතත්, වඩාත් දියුණු දුරේක්ෂ භාවිතා කරමින් සිදු කළ නව නිරීක්ෂණ හමුවේ, 'ස්ථාවර තත්ත්ව' ආකෘතිය (Steady State model - සදාකාලික විශ්වය) අත්හැරීමට භෞතික විද්‍යාඥයන්ට සිදු වූ අතර, ඒ වෙනුවට 'මහා පිපිරුම්' ආකෘතිය (Big Bang model - ආරම්භයක් සහිත විශ්වය) හඳුන්වා දෙන ලදී. ඒ අනුව, අවසානයේදී විද්‍යාව කුර්ආනයේ ඉගැන්වීම් සමඟ එකඟ විය.

කෙසේ වෙතත්, මෙයින් අදහස් කරන්නේ කුර්ආනය විද්‍යාත්මක පොතක් බව හෝ එය එසේ වන බවට කිසිදා හිමිකම් පෑ බව හෝ නොවේ. එය 'සංඥා' (signs) ඇතුළත් ග්‍රන්ථයකි. ස්වභාවික සංසිද්ධීන් පිළිබඳ කිසිදු සවිස්තරාත්මක විස්තරයක් කුර්ආනය ලබා නොදෙයි. එය සඳහන් කරන බොහෝ කරුණු පියවි ඇසින් වටහා ගැනීමටත්, තහවුරු කර ගැනීමටත් හැකියාව පවතී. ස්වභාවික ලෝකය දෙසට යොමු කෙරෙන වැකිවල ප්‍රධාන අරමුණ වන්නේ, දෙවියන් වහන්සේගේ ශක්තිය, මහිමය සහ ප්‍රඥාව ඉස්මතු කරමින් අපව ඒ පිළිබඳව සිතීමට සහ මෙනෙහි කිරීමට සැලැස්වීමයි. විද්‍යාත්මක විස්තර පැහැදිලි කිරීම ඒවායේ කාර්යභාරයට ඇතුළත් නොවේ.

විද්‍යාව කාලයත් සමඟ වෙනස් විය හැකිය; කෙසේ වෙතත්, ස්වභාවික සංසිද්ධීන් පිටුපස කිසියම් බලයක් සහ ප්‍රඥාවක් පවතින බව සදාකාලික සත්‍යයකි. මේ සියල්ලේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ, ඇතැම් අදේවවාදීන් පවසන පරිදි කුර්ආනය සහ විද්‍යාව අතර පවතින්නේ යැයි කියන අසත්‍ය බෙදීම (false dichotomy) වලංගු නොවන බවයි. විද්‍යාව මගින් කුර්ආනය හෑල්ලුවට ලක් නොවන අතර මුස්ලිම්වරුන් ද විද්‍යාව හෑල්ලුවට ලක් නොකරයි. ඇතැම් අවස්ථාවලදී විද්‍යාත්මක න්‍යායන් ඒවායේ ප්‍රායෝගික සීමාවන්ගෙන් ඔබ්බට ගෙන ගොස් සලකා බැලීමේදී ඒවා තම විශ්වාසයන් සමඟ ගැටුණද, ඔවුහු විද්‍යාව ප්‍රතික්ෂේප නොකරති.

අර්ථකථනයන් පිළිබඳව කුමක් කිව හැකිද?

දැනුමේ මූලාශ්‍ර අතර පවතින ගැටුම් සහ එම මූලාශ්‍රයකින් ලබාගන්නා ප්‍රකාශ, විශ්වාස, අර්ථකථන හෝ නිගමන අතර පවතින ගැටුම් වෙන්කර හඳුනා ගැනීම වැදගත්ය. යම් විද්‍යාත්මක න්‍යායක් ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් කුර්ආනය සමඟ ගැටෙන අවස්ථාවලදී අප ඉහත සඳහන් කළ සියලු කරුණු අදාළ වේ. එහෙත් මෙහිදී ක්‍රියාත්මක වන සැබෑ බුද්ධිමය මූලධර්ම පිළිබඳව සඳහන් කිරීම වටී. 'අපි විද්‍යාවට වඩා කුර්ආනය තෝරා ගනිමු' යැයි සාමාන්‍යකරණය කර පැවසීම නිවැරදි නොවිය හැකිය. මන්දයත්, එම වචන දෙක පිළිබඳ එදිනෙදා අවබෝධය තුළින් විවිධ අර්ථයන් රාශියක් මතු විය හැකි බැවිනි.

සමහර අවස්ථාවලදී, කෙනෙකු 'විද්‍යාව' යැයි පවසන විට, ඉහත සඳහන් කළ පරිදි ඔවුන් අදහස් කරන්නේ විද්‍යාව ම නොව, ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණයක් (empirical observation) හෝ ගණිතමය නිගමනයක් විය හැකිය. එමෙන්ම, යමෙකු 'කුර්ආනය' යැයි පවසන විට, ඔවුන් අදහස් කරන්නේ කුර්ආනයේ සැබෑ අභිප්‍රාය නොව, යම් වැකියක් පිළිබඳව ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික අර්ථකථනය හෝ ඉන් ලබාගත් නිගමනයක් විය හැකිය. (කුර්ආනයේ නියම අර්ථයන් සොයා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය හෙවත් 'උසූල් අල්-තෆ්සීර්' (Usūl al-Tafsīr) පිළිබඳ කරුණු මෙම ලිපි මාලාවේ විෂය පථයට ඇතුළත් නොවේ.)

එබැවින්, මෙහිදී ක්‍රියාත්මක වන මූලික ප්‍රතිපත්තිය වන්නේ, යම් කරුණු අතර ගැටුමක් ඇති වූ විට, අඩු නිශ්චිතභාවයකින් යුත් දැනුමට වඩා වැඩි නිශ්චිතභාවයකින් (certainty) යුත් දැනුමට ප්‍රමුඛත්වය ලබා දීමයි. මෙය ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ (empirical observations) මගින් හෝ දේව ප්‍රකාශනය (revelation) මගින් ලැබෙන තොරතුරු යන දෙකටම එක සේ අදාළ වේ. පහත උදාහරණ සලකා බලන්න.

1. ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ (empirical observations) මගින් ලබාගත් නිගමන දෙකක් අතර පවතින පැහැදිලි ගැටුමක්: ඔබ සතු BMW මෝටර් රථයේ එන්ජිම පසුගිය කිලෝමීටර් 100,000 පුරාම කිසිදු දෝෂයකින් තොරව ක්‍රියා කළ නිසා, එය නිසි ලෙස නඩත්තු කළහොත් සදාකාලිකව පවතිනු ඇතැයි ඔබ නිගමනය කළ හැකිය. මෙය කිලෝමීටර් 100,000 ක් ධාවනය වූ එක් එන්ජිමක් මත පදනම් වූ නිගමනයකි. කෙසේ වෙතත්, මෙම නිගමනය එන්ජින් මිලියන ගණනක් කිලෝමීටර් බිලියන ගණනක් ධාවනය කිරීමෙන් ලබාගත් සාමාන්‍ය නිගමනය සමඟ ගැටෙයි; එනම්, අවසානයේදී සියලුම යාන්ත්‍රික කොටස් දිරාපත්වීමට සහ විනාශ වීමට ලක්වන බවයි. මෙම අවස්ථාවේදී, අපට ලබාගත හැකි නිශ්චිතභාවයේ මට්ටම (level of certainty) අනුව සලකා බැලීමේදී, දෙවැනි නිගමනය පළමු නිගමනය අභිබවා යයි.

2. එළිදරව් කරන ලද පාඨ (revealed texts) දෙකක් අතර පවතින පැහැදිලි ගැටුමක්:⁵ දෙවියන් වහන්සේ කිසිදු සහකරුවෙකු නොමැති, අසමසම සහ නිරපේක්ෂ වශයෙන්ම 'ඒකීය' අයෙකු බවට කිසිදු සැකයකින් තොරව ප්‍රකාශ කරන අතිශය පැහැදිලි වැකි රාශියක් කුර්ආනයෙහි අඩංගු වේ. කෙසේ වෙතත්, ඇතැම් අවස්ථාවලදී උන්වහන්සේ සහ උන්වහන්සේගේ ක්‍රියාවන් හැඳින්වීම සඳහා 'බහු වචන' (plural) භාවිතා කර ඇත. මෙවැනි අවස්ථාවකදී, එම බහු වචන භාවිතය මුලින් සඳහන් කළ 'ඒකීයත්වය' පිළිබඳ ස්ථාවරය සමඟ ගැළපෙන පරිදි තේරුම් ගන්නා අතර, එහිදී එම බහු වචනය භාවිතා කර ඇත්තේ 'ගෞරවනීයත්වය හෝ මහිමය' (plural of majesty) ප්‍රකාශ කිරීමේ අරමුණින් බව අර්ථකථනය කෙරේ.⁶

3. ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ (empirical observation) මගින් ලබාගත් නිගමනයක් අභිබවා දේව ප්‍රකාශනයක් (revealed texts) මගින් ලබාගත් නිගමනයක් ජය ගැනීම: කුර්ආනය සහ සුන්නාව මනුෂ්‍යයාගේ සම්භවය පිළිබඳ ඇතැම් කරුණු තහවුරු කරයි; එනම් ආදම් (අලෛහිස්සලාම්) තුමාට දෙමාපියන් නොසිටි බවත්, සියලුම මනුෂ්‍යයන් උන්වහන්සේගෙන් පැවත එන බවත්ය. අනෙක් අතට, පරිණාමවාදය පිළිබඳ න්‍යායක් විසින් මෙයට පටහැනි නිගමනවලට එළඹීමට ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ භාවිතා කළ හැකිය. මෙහිදී පළමු නිගමනය සතු නිශ්චිතභාවයේ බර (weight of certainty) දෙවැන්නට වඩා බෙහෙවින් වැඩි බැවින්, වැඩි නිශ්චිතභාවයකින් යුත් නිගමනය විසින් අඩු නිශ්චිතභාවයකින් යුත් නිගමනය අභිබවා යනු ලබයි.

4. දේව ප්‍රකාශනයක් (revealed text) ඇසුරින් ලබාගත් නිගමනයකට වඩා ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණයක් (empirical observation) මගින් ලබාගත් නිගමනයක් ජය ගැනීම: නිදසුනක් ලෙස, විවිධ ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ සහ මිනුම් මගින් පෘථිවිය ගෝලාකාර බව අපට පෙන්වා දෙයි (මෙය සියවස් ගණනාවක සිට මුස්ලිම් විද්වතුන් දැන සිටි කරුණකි). කෙසේ වෙතත්, යම් විද්වතෙකු සෘජු නොවන (non-explicit) පාඨ කිහිපයක් පදනම් කරගෙන පෘථිවිය පැතලි බව අර්ථකථනය කළ හැකිය. එවැනි අවස්ථාවක, එම පුද්ගලයාගේ නිගමනයට වඩා වැඩි නිශ්චිතභාවයකින් යුත් නිගමනය (එනම් ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ මගින් පෘථිවිය ගෝලාකාර බව තහවුරු වීම) පිළිගනු ලැබේ.

එබැවින්, ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් එය නිවැරදි වුවද, 'අපි විද්‍යාවට වඩා කුර්ආනය තෝරා ගනිමු' යැයි සාමාන්‍යකරණය කර පැවසීම නොමඟ යවන සුළු විය හැක්කේ මේ නිසාය. මන්දයත්, දැනුමේ මූලාශ්‍රයන් ලෙස මේවා පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීමේදී සැබවින්ම සිදු වන්නේ 'වඩාත් නිශ්චිත දේ භාවිත කරමින් අඩු නිශ්චිත දේ අර්ථකථනය කිරීම' නැමැති මූලික ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක වීමයි⁸. අවසාන වශයෙන්, කුර්ආනය සහ අපට පෙනෙන්නට තිබෙන යථාර්ථය (විශ්වය) යන දෙකම අල්ලාහ්ගේ අභිමතය සහ නියමයන්ගේ ප්‍රකාශනයන් වන බැවින්, ඒවා නිවැරදිව වටහා ගන්නේ නම්, එම මූලාශ්‍ර දෙකෙන්ම ලබාගන්නා 'සංශය රහිත නිශ්චිත නිගමන' (conclusions known with certainty) අතර සැබෑ පරස්පරතාවයක් පැවතීම කිසිසේත්ම විය නොහැක්කකි.

සාරාංශය සහ නිගමනය

විද්‍යාව මගින් සත්‍යය ලබා දෙන්නේය යන මහජන මතය සහ වැරදි වැටහීම් තුළින් පිළිබිඹු වන්නේ විද්‍යාවේ බුද්ධිමය පදනම පිළිබඳ පවතින නොදැනුවත්කමයි. ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණ එක් අංශයක් වන අතර, විද්‍යාවේ උච්චතම අවස්ථාව වන ‘න්‍යාය’ (theory) යනු නිරන්තරයෙන් වෙනස් වන ක්‍රියාකාරී ආකෘතියකි (working model). නිශ්චිතවම දන්නා විශ්වීය සත්‍යයන් දෙකක් අතර කිසි විටෙකත් සැබෑ ගැටුමක් ඇති විය නොහැක; කෙසේ වෙතත් පරස්පර න්‍යායන් දෙකක් වුවද ඒවාට අදාළ ක්ෂේත්‍රයන් තුළ හොඳම ක්‍රියාකාරී ආකෘතීන් ලෙස පිළිගත හැකිය (සාමාන්‍ය සාපේක්ෂතාවාදය සහ ක්වොන්ටම් යාන්ත්‍ර විද්‍යාව මෙන්). විද්‍යාත්මක න්‍යායක් සහ කුර්ආනය අතර සැබෑ ගැටුමක් ඇති වුවහොත්, අඩු නිශ්චිතභාවයකින් යුත් උපකල්පනයක් (postulate) නිසා වැඩි නිශ්චිතභාවයකින් යුත් කරුණක් බැහැර කිරීම බුද්ධිමය වශයෙන් අසාධාරණ මෙන්ම දෝෂ සහිත ක්‍රියාවකි

 

Notes:

[1] Gauch Jr, H. (2002). Scientific Method in Practice. Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511815034

[2] Gillian Barker, Philip Kitcher, 2013, Philosophy of Science: A New Introduction. Oxford: Oxford University Press. 2014, p. 17.

[3] Carrier, Martin, What is wrong with the miracle argument?, 1991, Studies in the History and Philosophy of Science, 22(1), 23–36.

[4] Samir Okasha. Philosophy of Science, A Very Short Introduction, 2002 Oxford University Press. P. 77.

[5] The phrase ‘apparent’ is important because there is no genuine conflict between revealed texts that have not been reconciled by scholars.

[6] This methodology is laid out in the Qur’ān itself: “It is He who has sent down to you, [O Muhammad], the Book; in it are unambiguous verses – they are the foundation of the Book – and others unspecific. As for those in whose hearts is deviation [from truth], they will follow that of it which is unspecific, seeking discord and seeking an interpretation [suitable to them]. And no one knows its [true] interpretation except Allāh. But those firm in knowledge say, “We believe in it. All [of it] is from our Lord.” And no one will be reminded except those of understanding.” [3:7]

[7] Ibn Taymiyya quotes a unanimous consensus (ijmā’) that the earth and sky around it was a sphere. https://islamqa.info/en/answers/118698/consensus-that-the-earth-is-round

[8] It is easy for people to make emotionally charged arguments using Qur’ān or scientific observations, thinking their invoking the source will give power to their specific interpretation or conclusion, but the principles mentioned above—developed by Muslim scholars historically and adopted by the rest of the world—allows us to probe arguments more successfully.